Osmanlı Mimarisi

OSMANLI MİMARİSİ / USÛL-İ Mİ’MARİ-İ OSMÂNÎ

Osmanlı Devleti’nde XIX. asırdan itibaren kalkınma faaliyetlerinin hızlandığı görülür. Devlet, bir taraftan ihtiyaçlarını karşılamak üzere modern fabrikalar açarken, diğer taraftan, ayak uydurmakta zorluk çeken küçük esnafı da canlandırmak için çeşitli yollar dener. Bunun için tanıtımı ön plana alan devlet yerli malların milletlerarası teşhirine ehemmiyet verir. Osmanlı Devleti ilk olarak, 1851’de bir Londra Milletlerarası Sergisi’ne katılır. Ardından Paris, Şikago, Napoli, Almanya, Madrit, Peşte, Barselona, İtalya gibi milletlerarası birçok sergilere katılır.

İşte Osmanlı Devleti’nin katıldığı sergilerden birisi de Viyana Sergisi’dir. Bu sergiye 1873’te katılan devlet, bunun için yaklaşık iki sene hazırlık yapmıştır. Bu hazırlıklar sırasında devlet, sergi esnasında Osmanlı mimari eserlerini ve devletin topraklarında yaşayan Müslim ve gayr-i Müslim vatandaşlarının giydikleri kıyafetleri tanıtmak amacıyla iki kitap hazırlatmış ve bastırmıştır.

Osmanlı devri Nâfia nâzırlarından (Bayındırlık Bakanı) İbrâhim Edhem Paşa’nın başkanlığında bir heyet tarafından hazırlanan bu eser, Türkçe (Osmanlıca), Fransızca ve Almanca olarak 1873’te yayınlandı. “Usûl-i Mî’mârî-i Osmânî” (Osmanlı Mimarlık Usûlleri) adlı bu kitap Viyana sergisinde, bütün dünyaya Osmanlı Mimari üslûbunu tanıtmak için tasarlandı.

Dış kapak ve iç kapakların dışında, on dört kısımdan oluşan kitap, resim, plan, şekil, figür ve tezyinatla zenginleştirilmiştir. Kitapta yer alan bütün resimler her üç dildeki metinlerde de ortak kullanılmıştır. Bu ortak kullanım metinlerdeki atıflarda, metin ve resimlerdeki irtibatlandırmayı okuyucunun çok zor yapabileceği düşünülerek; orijinal metnin günümüz Türkçesi ile sadeleştirilmiş hali, Fransızca, Almanca metni, akabinde orijinal metnin transkripsiyonu, kitap ve sergi ile ilgili padişah iradelerinin transkripsiyon ve görüntüleri ilave edildi. Müteakiben de okuyucuya faydalı olacağını inandığımız bir lügatçe verildi ve son kısımda da orijinal Osmanlıca metin eklendi. Kitapta yer alan resimler (planşlar) sadeleştirilmiş metnin ilgili kısımlarının sonlarına koyuldu.

Osmanlı Mimari Tarihi’ni görüntüleriyle ortaya koyan bu kıymetli eseri kütüphane raflarından alarak, bilhassa mimarlara, mühendislere, çini ve porselen imalatçısı gibi tarihi ve mimârî meslek sahiplerine, tezhip gibi güzel sanatlarla uğraşanlara ve daha mühimi Osmanlı Mimari Tarihi’nde olup bitenleri merak eden herkese takdim ediliyor.